Νέες χημικές ουσίες για την καταπολέμηση της νευροεκφύλισης
[Δευτέρα, 7 Ιουλίου 2025]

Γραφική σύνοψη της μελέτης. Μέσω εικονικής σάρωσης και πειραματικής επιβεβαίωσης εντοπίστηκε ένα χημικό μόριο (5755483) που προσδένεται εκλεκτικά στην περιοχή 99-163 της πρωτεΐνης ATXN1 και παρεμποδίζει παθολογικές πρωτεϊνικές αλληλεπιδράσεις.

Μια νέα επιστημονική εργασία, αποτέλεσμα της συνεργασίας του εργαστηρίου Νευροβιολογίας από το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών (Σπύρος Πετράκης, Γιάννης Γκέκας, Κατερίνα Πλιάτσικα) και του Εργαστηρίου Οπτικής Υπολογιστικής από το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (Πέτρος Δάρας, Απόστολος Αξενόπουλος, Στέλιος Μυλωνάς), δημοσιεύθηκε στο διεθνές περιοδικό ACS Οmega με τίτλο “Chemical Targeting of the ATXN1 aa99-163 Interaction Site Suppresses polyQ-Expanded Protein Dimerization”. Στη μελέτη συμμετείχαν καθηγητές από τη Φαρμακευτική Σχολή του ΑΠΘ (Σωτήρης Κατσαμάκας, Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος, Δήμητρα Χατζηπαύλου-Λίτινα) και ερευνητές από το Max Delbrück Center στη Γερμανία (Erich E. Wanker, Simona Kostova).

Οι ερευνητές Σπύρος Πετράκης, Πέτρος Δάρας και Γιάννης Γκέκας

Η έρευνα εστιάζει στη νωτιαίο-παρεγκεφαλιδική αταξία τύπου 1 (SCA1), μια νευροεκφυλιστική ασθένεια που προκαλείται από μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ataxin-1. Η μεταλλαγμένη ataxin-1 συσσωματώνεται στον πυρήνα των κυττάρων προκαλώντας, θάνατο των νευρώνων στην παρεγκεφαλίδα, την περιοχή που συντονίζει τις κινήσεις των μυών και είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση της ισορροπίας και της στάσης του σώματος.

 Ο σχηματισμός πρωτεϊνικών συσσωματωμάτων αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό πολλών νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως οι νόσοι ALS, Huntington και Alzheimer. Με τo συνδυασμό υπολογιστικών και πειραματικών μεθόδων, οι ερευνητές εντόπισαν ένα χημικό μόριο (5755483) το οποίο συνδέεται στην περιοχή 99-163 της ataxin-1 και παρεμποδίζει τη συσσωμάτωσή της. Αυτό το χημικό μόριο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων που πιθανόν θα παρεμποδίζουν ή θα επιβραδύνουν τη νευροεκφύλιση στη νόσο SCA1. Παράλληλα, η μελέτη αναδεικνύει την αξία της συνδυαστικής χρήσης υπολογιστικών και πειραματικών εργαλείων, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανακάλυψη νέων δραστικών χημικών μορίων και για άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από την 1η Προκήρυξη Ερευνητικών Έργων του ΕΛΙΔΕΚ για την Ενίσχυση Μεταδιδακτορικών Ερευνητών/τριών (Grant Agreement No. 122).

Link δημοσίευσης: https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acsomega.5c02465